Hoe als overprikkelde mama je rust hervinden
Inhoud
- Wat betekent het om overgestimuleerd te zijn?
- Rustgevende vs. stimulerende prikkels
- Waarom raak je als mama overprikkeld?
- Signalen van overprikkeling
- Sensorische zelfzorg voor overprikkelde mama's
Het leven met kinderen zit vol prikkels: elektronisch speelgoed, roepende kids, continue aanraking, chaos en veel rommel in je huis. Veel (jonge) mama’s voelen zich overprikkeld wat leidt tot stress, overweldiging en zelfs mom burnout.
Overtuigd van de nood aan meer zelfzorg, trekken we naar de wellness of boeken we die lang uitgestelde massage, maar worden vaak teleurgesteld als we bij thuiskomst alweer heel snel geprikkeld reageren.
Van mama tot mama: besef dat ik overprikkeld was
Ik ben altijd al gevoelig geweest voor geluid. Ik slaap bijvoorbeeld steevast met oordopjes naast mijn partner (en al zeker op verplaatsing). Niet omdat hij snurkt, maar omdat ik zelfs zijn ademhaling al bijzonder overprikkelend vind. En sinds de uitvinding ervan is ook mijn headphone met noise cancelling mijn beste vriendin. En ja, ik ben zo’n moeder die weigert elektronisch speelgoed te kopen omwille van het extra lawaai dat het aan het moederschap toevoegt.
Of je er al wat gevoeliger aan bent – zoals ik – of niet, jonge mama’s krijgen sowieso te maken met heel veel overprikkeling tijdens de eerste jaren van het moederschap. Zoveel mama’s worstelen hiermee en worden ironisch genoeg vaak zelf niet gehoord.
Ik dacht dat er iets mis met me was. Tot ik begon te lezen en op de term sensorische zelfzorg stootte. Er ging een wereld voor me open; gaandeweg leerde ik wat ik kon doen om geluidsoverprikkeling te verminderen.
Wanneer het kopje overloopt
Overprikkeling kan je makkelijk vergelijken met een kopje dat geleidelijk gevuld wordt doorheen de dag door allerlei prikkels en vormen van stimulatie. Je kan wachten tot je kopje overloopt of je kan nagaan wat je kan doen om je kopje tijdig te legen zodat deze niet overloopt. Vooral dat laatste is belangrijk als je gevoelig bent voor overprikkeling.
Misschien herken je jezelf wel in het volgende verhaal? Officiële feestdagen vormen in mijn familie echt wel hét hoogtepunt. Bij één deel van de familie zal dit altijd gemoedelijk en rustig verlopen (waarmee ik niet bedoel dat het saai is) en bij het andere deel verloopt het dikwijls heel hectisch met stemmen die boven elkaar uit willen torenen wanneer er weer eens voor de zoveelste keer (onnodig) gediscussieerd wordt. Ik moet je wellicht niet vertellen op welk familiefeest ik steevast hoofdpijn krijg en vaak vroegtijdig naar huis wil gaan. Het is niet dat ik het er niet leuk vind, maar de gesprekken putten mij nu eenmaal enorm uit omdat ik er anders op reageer. Die momenten zorgen ervaar dat mijn kopje immers sneller gevuld raakt en overloopt.
Veel mama’s met kleine kindjes ervaren dit op dezelfde manier, waarbij het moederschap op zich al een hoogsensitief proces vormt. Het is best lastig om al die gesprekken te volgen en tegelijkertijd alle sensorische prikkels te verwerken.
Wanneer ben je een overprikkelde mama?
Je wordt sensorisch geprikkeld wanneer minstens één van je vijf zintuigen gestimuleerd wordt: je hoort, je voelt, je ruikt, je proeft en je ziet. Elk van die informatie is bedoeld om een bepaalde reactie op gang te brengen. Met elke prikkel die je ontvangt, raakt je kopje een beetje meer gevuld.
Iedere mama heeft zo’n kopje, die elk ook z’n eigen grootte heeft. We hebben allemaal een ideale prikkeldrempel waarbij we ons goed voelen. Wanneer we rond die drempel zitten, dan functioneren we optimaal, kunnen we ons goed focussen en onze taken naar wensen afwerken.
Wanneer je ver boven (té veel stimulatie) of ver onder (té weinig stimulatie) je optimale stimulatiedrempel zit, raak je ofwel overprikkeld, ofwel verveeld. Beiden voelen niet aangenaam.
Door technieken toe te passen – zoals sensorische zelfzorg – om de stimulatie te verminderen, kan je voorkomen dat je kopje overloopt en je zenuwstelsel overprikkeld raakt. Dat doe je door je zintuigen anders te gebruiken.
Rustgevende vs. stimulerende prikkels
Sommige prikkels zijn stimulerend terwijl andere juist kalmerend zijn. Beeld je maar eens in hoe je je voelt als je door een straat wandelt waar ze met drilboren aan het werk zijn versus een kamer waar zachte pianomuziek op de achtergrond speelt. Beide situaties leveren geluidsprikkels op, maar de ene is stimulerend en de andere is rustgevend.
De ideale balans – je optimale prikkeldrempel – vinden is best lastig. Net zoals het vinden van manieren om stimulatie te verminderen of rustgevende stimuli te gebruiken om te kalmeren. Bijvoorbeeld, mijn man die zet altijd de radio op om niet in een stille kamer te moeten vertoeven maar raakt ook minder snel overprikkeld dan mij.
Ook andere zaken beïnvloeden onze prikkeltolerantie zoals vermoeidheid, slaapgebrek (Hello postpartum!) of chronische pijn.
Het is als mama belangrijk voor jezelf én je kids om te ontdekken over welk kopje jij beschikt. Wat vult je kopje én hoe snel raakt het gevuld? Hoeveel stimulatie heb je nodig om optimaal te functioneren? Welke omgevingen triggeren je en welke bieden je rust? Hoe reageer je op tijdsdruk op het werk?
Door te onderzoeken hoe jij specifiek reageert in de verschillende situaties en omgevingen waarin je vertoeft, zal je gaandeweg beter leren begrijpen wat jouw noden en behoeften zijn én hoe jij aan sensorische zelfzorg kan doen.
Waarom raak je als mama overprikkeld?
Overprikkeling bij mama’s komt vaak voor, en het is een veelvoorkomend probleem. Veel mama’s ervaren overprikkeling vanwege de constante zorg voor hun kinderen, huishoudelijke taken en andere verantwoordelijkheden. Er is niet één specifieke statistiek die precies aangeeft hoeveel mama’s overprikkeld zijn, maar het is wel duidelijk dat het een wijdverspreid probleem is. Studies tonen aan dat moeders vaak in stressvolle situaties verkeren, wat kan leiden tot gevoelens van overprikkeling.
En misschien denk je nu wel, dat geluidsoverprikkeling de grootste oorzaak is. Verrassend genoeg blijkt vooral ‘onderbroken worden’ tot overprikkeling te leiden. Veel moeders ervaren dagelijks onderbrekingen van hun kinderen, huishouden of andere verantwoordelijkheden, en deze constante verstoringen kunnen ons zelf doen ontploffen, vooral wanneer we onder tijdsdruk staan of gestrest zijn.
Je verwijderen van de overstimulatie kan nuttig zijn, maar voor je eigen welzijn is het aan te raden om te onderzoeken vanwaar die overstimulatie vandaag komt. Want zelfs als je je afzondert en naar een rustigere omgeving gaat, kan je de impact van een prikkel zo’n 8 uren later nog ervaren. Herinner je je baby’s onderbroken nachten na een drukke dag? Wel, met mama’s is het eigenlijk niet anders. Als mama heb je ook even tijd nodig om terug tot rust te komen.
Bovendien zijn bepaalde situaties als mama nu eenmaal onvermijdelijk en is het belangrijk om te leren hoe je je kopje tijdig kan legen.
Signalen van overprikkeling
We leven in een heel andere tijd dan bijvoorbeeld onze ouders – die het naar eigen zeggen toch ook maar gedaan hebben. In vergelijking met hen worden onze zintuigen in deze moderne tijd veel vaker geprikkeld. Alleen al door alle elektronica en het razendsnelle internet. Ironisch genoeg gaan veel mama’s doelloos scrollen op hun telefoon als een poging om ermee om te gaan, terwijl dit juist stimulerend werkt.
Door dit soort signalen van overprikkeling te negeren of gewoonweg niet te beseffen, raken we uiteindelijk zo uitgeput dat we niet langer genieten van de momenten met onze kinderen, in een burnout belanden en een levenslange strijd tegen overprikkeling leveren.
Alert zijn op zulke signalen en er ook adequaat naar handelen, laat ons toe opnieuw meer van het moederschap te genieten. Wanneer je een verhoogde hartslag, spanning, het klemmen van je tanden of gripping opmerkt, komt het erop aan om rustgevende strategieën toe te passen die je helpen opnieuw te aarden.
Sensorische zelfzorg voor overprikkelde mama's
Wat kan je dan doen als je kopje dreigt over te lopen? Er bestaan heel wat trukjes om mee aan de slag te gaan waarbij het belangrijk is om te experimenteren met wat voor jou werkt.
Een hele fijne om te doen, vind ik orale sensorische stimulatie. Door iets knapperigs of krokant te eten (vb. rauwe groenten), kan je jezelf kalmeren. Datzelfde rustgevende effect zie je ook bij baby’s die zuigen op een fopspeen of graag nog even natutteren aan de borst. Maar ook het drinken van een warme thee of likken aan een fris ijsje kan rustgevend werken.
Als kinesitherapeut en yogatherapeut ga ik er natuurlijk ook prat op om je spieren en gewrichten in te zetten. Door te spelen met proprioceptieve input (informatie die je lichaam ontvangt over de manier waarop deze zich tot de omgeving verhoudt) werkt enorm krachtig. Door te duwen (tegen een muur), te trekken (de handen uit elkaar) en te knijpen (in een stressbal) activeer je op een slimme manier dit systeem. Of denk maar eens aan het gebruik van een verzwaringsdeken!
Zorg zeker ook dat je voldoende beweegt om stresshormonen tijdig af te voeren. Hetzelfde geldt voor je kinderen: deze moeten zich ook echt kunnen uitleven om tot rust te komen. Schermtijd mag dan wel handig zijn, maar is niet altijd de beste oplossing om tot rust te komen.
Daarnaast is het als mama ook belangrijk om tijd in te lassen om voor jezelf te zorgen en gehoor te geven aan je eigen noden en behoeften. Moeders geven vaak hun eigen behoeften op om voor hun kinderen en gezin te zorgen, wat kan leiden tot emotionele en fysieke uitputting. Bewust tijd nemen voor jezelf en ruimte durven innemen is helend voor jezelf én voor de rest van je gezin!
